اعطا وام به کشاورزان با پشتوانه “گواهی سپرده کالایی”

جواد فلاح مدیر توسعه بازارهای فیزیکی بورس کالای ایران در رابطه با گواهی سپرده کالایی اظهار کرد: گواهی سپرده کالایی مدل معاملاتی بر گرفته از مدل‌های جهانی و بین المللی است. با توجه به این که محصولات کشاورزی در بازه زمانی کوتاه تولید و در یک بازه زمانی بلند مدت‌تر مصرف می‌شود بنابراین معمولا محصولات کشاورزی نیازمند انبارداری هستند. حالا برای این که انبارهای استانداردی را داشته باشیم که بتوانیم کالا را در یک قالب استانداردتری پذیرش و نگهداری کنیم، مدل گواهی سپرده کالایی راه اندازی شد.

این مقام مسئول در ادامه افزود: در این مدل (گواهی سپرده کالایی) انبار بر اساس این که آیا توانایی نگهداری محصول مورد نظر را دارد یا نه، مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. اگر مناسب بود انبار را پذیرش و از انبار تضامین لازم و بیمه نامه را دریافت می‌کنیم. سپس یک سامانه انبارداری در انبار مستقر می‌شود و بازرسی سرزده هم توسط بورس کالا از انبار صورت می‌گیرد تا کالای کشاورز بر اساس یک استاندارد مشخص تحویل گرفته شود.

او افزود: بعد از تحویل کالا به انبار، قبض انباری برای کشاورز صادر می‌شود که روز کاری بعد، این قبض تبدیل به یک ورقه بهادار تحت عنوان گواهی سپرده کالایی شده و در کد سهامداری مالک کالا می‌نشیند. از آن تاریخ، مالک کالا اجازه فروش پیدا می‌کند و هر کس دیگر که در بازار سرمایه کد سهامداری دارد می‌تواند به صورت آنلاین یا از طریق کارگزاری اقدام به خرید کند. خریدار نیز می‌تواند مجدد در بازار ثانویه محصول خریداری شده را به فروش برساند.

فلاح در ادامه اظهار کرد: امکان دیگری که این گواهی فراهم ساخته، این است که صاحب کالایی که حالا اوراق بهادار در دست دارد، می‌تواند این اوراق را نزد شبکه بانکی برای دریافت تسهیلات، وثیقه کند و به پشتوانه آن وام بانکی دریافت کند. البته در حال رایزنی هستیم تا بانک‌ها بخش نامه‌های اجرایی مربوط به این موضوع را تصویب و به شعب خود ابلاغ کنند.

او در ادامه افزود: در صورت اجرایی شدن توثیق گواهی سپرده کالایی برای کشاورز، این امکان ایجاد خواهد شد که وقتی در فصل برداشت قیمت محصول افت کرده است از فروش محصول خود به دلیل نیاز مالی اجتناب کند تا پس از بهبود قیمت‌ها در بازار، محصول خود را به قیمت‌های بهتری به فروش رساند. در حال حاضر دلال‌ها و واسطه‌ها از این افزایش قیمت بهره‌مند می‌شوند زیرا کشاورز مجبور است برای پرداخت هزینه‌های تولید و معاش خود بلافاصله پس از برداشت، محصول خود را به فروش برساند. مزیت بعدی این ابزار ایجاد دسترسی مستقیم کشاورز به متقاضیان خرید و فروش بدون واسطه است.

مدیر توسعه بازارهای فیزیکی بورس کالای ایران گفت: در ابتدای امسال به صورت آزمایشی در فروردین ماه معاملات برنج در بورس کالا آغاز و در آن دوره حدود ۱۳۰ تن برنج وارد انبار پذیرش شده بورس کالا شد و مورد معامله قرار گرفت. تجربه‌ای که موفق بود. کشف نرخی هم که در این بازار صورت می‌گیرد با توجه به این که بازار دست اول است قاعدتا قیمت آن از بازار خرده فروشان تهران کمتر و مناسب‌تر است، زیرا که در این بازار و این معاملات، واسطه‌ای وجود ندارد بنابراین قیمت‌ها بسیار مناسب است.

فلاح در ادامه افزود: در تلاش برای راه اندازی معاملات برنج فجر در همین انبار و رایزنی برای پذیرش انبارهای مختلف در مناطق دیگر هستیم. چرا که اصلی‌ترین موضوع در معاملات گواهی سپرده موضوع پذیرش انبار استاندارد است. با توجه به این که در کشور ما قانون انباداری عمومی وجود ندارد و انبارداری به صورت سنتی است، سیستم انبارداری در بورس کالا به دلیل دریافت تضامین و بیمه نامه از انباردار مقداری هزینه‌های انبارداری را در مقایسه با روش سنتی افزایش می‌دهد و لذا برخی از انبارها به دلیل نوپا بودن این بازار، تمایل به پرداخت این هزینه‌ها ندارند.

او تصریح کرد: حل این مشکل نیازمند اطلاع رسانی و فرهنگ سازی است تا انبارداران، کشاورزان و مصرف کنندگان برنج با حضور در این بازار، منافع حاصل از تولید، فرآوری و مصرف برنج را در یک بازار متشکل، بین هم به صورت منصفانه‌ای تقسیم کنند.